Treft u in uw medische praktijk wel eens patiënten wiens gedrag of leefwijze u schadelijk acht voor hun gezondheid? Wilt u hen graag met succes in beweging brengen om hierin iets ten positieve te veranderen? Kennis over motiverende gespreksvoering kan u hierbij helpen.
Birgitte Beelen, psycholoog, mediator en coach, licht enkele uitgangspunten en principes toe.
Motiverende gespreksvoering is geen theorie, maar een stijl of filosofie waarmee u als zorgverlener de motivatie van patiënten om te veranderen kunt versterken en hun ambivalentie kunt verminderen. De technieken kunnen worden ingezet bij het bevorderen van therapietrouw, bij het maken van keuzes en het nemen van beslissingen, bij problemen als stoppen met roken of verminderen van alcoholgebruik, of bij het ontwikkelen van betere eetpatronen.
Ambivalentie en samenwerking
Mensen hebben aan de ene kant soms redenen om te willen veranderen en tegelijkertijd redenen om dat juist niet te willen. “Ik weet dat het goed is om bepaalde oefeningen te doen, zodat ik me fitter voel” versus “Het kost wel heel veel tijd om met oefenen bezig te zijn, wat levert het me op?” Deze ambivalentie is een menselijk gegeven, dat echter maakt dat de weg naar verandering openstaat!
Een belangrijk uitgangspunt van motiverende gespreksvoering is dat u de bereidheid tot verandering niet beschouwt als een vaststaand kenmerk van de patiënt, maar als een variërend resultaat van interpersoonlijke interactie. Hierbij zijn de principes van ‘onvoorwaardelijke acceptatie’ en ‘constructieve zelfconfrontatie’ leidend. Het is immers zo dat verandering pas dán plaats kan vinden, als het iemands eigen keus is.
Om op succesvolle wijze motiverende gesprekken te voeren kunt u onder andere de volgende vaardigheden toepassen.
Empathie tonen
Essentieel voor motiverende gespreksvoering is empathie. Als uw houding een accepterende is en u uitgaat van de overtuiging dat ambivalentie normaal is, helpt u uw patiënt om de gevoelde ambivalentie te overwinnen en te veranderen. Door reflectief te luisteren bevestigt u zijn gedachten en gevoelens en ondersteunt u hem bij het proces van zelfontdekking.
Ontwikkelen van discrepantie; behoudtaal en verandertaal
Voor een verandering in het gedrag van mensen is het nodig dat er een discrepantie wordt blootgelegd tussen het huidige gedrag en belangrijke doelen of waarden die iemand heeft. Hierbij kunt u uw patiënt bewust maken van de manieren waarop dit tot uitdrukking komt in ons taalgebruik. In ‘verandertaal’ zijn uitingen ten gunste van een verandering hoorbaar, de zogenaamde ‘zelfmotiverende uitspraken’. In ‘behoudtaal’ staan de argumenten van iemand op de voorgrond om juist niet te hoeven veranderen en alles te willen laten zoals het is. “Ik weet dat ik die oefeningen met doen” (verandertaal), “maar ik doe zo graag andere dingen” (behoudtaal). De weg uit deze ambivalentie is een kwestie van een keuze maken voor een richting en die consequent vervolgen. Bewustwording van deze ambivalentie is een begin van de mogelijkheid tot verandering.
Self-efficacy ondersteunen
Self-efficacy is de overtuiging te beschikken over de capaciteiten die iemand nodig heeft voor een gedragsverandering. Als u als zorgverlener laat merken dat u vertrouwen heeft in uw patiënt en zijn capaciteiten, werkt dat als een ‘self-fulfilling prophecy’: ook de patiënt zelf raakt overtuigd van zijn capaciteiten. Die overtuiging is een belangrijke voorwaarde voor gedragsverandering.
Meer weten
Iedereen die met mensen werkt in situaties waarin verandering van gedrag een rol speelt en die door het voorgaande geprikkeld wordt, er meer van wil weten en ermee wil oefenen, is van harte uitgenodigd om de praktische training Motiverende gespreksvoering te volgen.
Hierin leert u:
- de basisprincipes van motiverende gespreksvoering
- het onderkennen en toepassen van de verschillende fasen om tot verandering te komen
- gesprekstechnieken OBRS (Open vragen stellen, Bevestigen, Reflecteren, Samenvatten)
- ambivalentie creëren
- behoudtaal en verandertaal van elkaar te onderscheiden
- gebruik te maken van behoudtaal en verandertaal.
Birgitte Beelen:
Ik word gedreven door mijn van nature aanwezige nieuwsgierigheid. Het boeit me te zien hoe mensen handelen. Dat wat hen motiveert te handelen intrigeert me en ik breng graag in beweging wat vastzit.
Mijn doel is dat de deelnemers zich na de training beter in staat voelen om mensen te motiveren tot ander gedrag, en dat zij enigszins vertrouwd zijn geraakt met motiverende gesprekstechnieken. Tijdens de training vind ik het belangrijk om een veilige sfeer te creëren en aan te sluiten bij de vragen en vaardigheden van de deelnemers.
In kleine groepen werken we op interactieve wijze met casuïstiek die voor de deelnemers zeer herkenbaar is. Ook kunnen zij zowel voorafgaand als tijdens de training eigen praktijkvoorbeelden inbrengen.